ODTÜ Mimarlık Fakültesi ve ODTÜ Güneş Enerjisi Araştırma ve Uygulama Merkezi (GÜNAM), 2025 yılı sonuna kadar sürecek olan “2030’a Hazır Kentsel Planlama ve Tasarım” (Urban Planning and Design ready for 2030-UP2030) projesinin ortakları arasında yer alıyor. Projede ODTÜ’nün yanı sıra, Delft Üniversitesi, Uluslararası Katalonya Üniversitesi, Stuttgart Üniversitesi, Cambridge Üniversitesi gibi saygın üniversiteler de bulunuyor.
“İklim Nötr ve Akıllı Şehirler Misyonu”nun uygulanmasını desteklemek için Ufuk Avrupa araştırma programı kapsamında yürütülen UP2030 projesi, kentlerin iklim nötrlük hedeflerini karşılamak için gereken sosyal ve teknik dönüşümleri kentsel planlama ve tasarımı kullanarak gerçekleştirmeyi amaçlıyor.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin de ortakları içinde yer aldığı 11 şehirde uygulanacak projedeki diğer şehirler Milano, Rotterdam, Zagreb, Selanik, Granollers, Budapeşte, Lizbon, Muenster, Belfast ve Rio de Janeiro olacak.
Proje kapsamında, bu şehirlerdeki paydaşlar ve yerel yönetimler, iklim nötrlüğünün günlük eylemleri ile stratejik kararlarındaki uygulama alanlarına yerleştirilmesi doğrultusunda desteklenecek.
Kentlerin dünyadaki enerjinin %65’ini tüketmeleri ve küresel emisyonun yaklaşık %75’inden sorumlu olmaları nedeniyle, kentlerde alınacak önlemler, Avrupa Yeşil Mutakabatı’nın 2030 ve 2050 karbon emisyonunu azaltma hedeflerini karşılamak açısından önem taşıyor. Bu hedeflere ulaşılabilmesi için, Paris Anlaşması doğrultusunda oluşturulan Avrupa 2030 İklim Nötr ve Akıllı Şehirler Misyonu’na yönelik hızlı eylemler gerekiyor. Bu projenin amaçları arasında; 2030 yılına kadar 100 şehrin iklim nötr ve akıllı hale gelmesi ve bu şehirlerin deneyim ve inovasyon merkezleri olarak hareket etmesini sağlayarak, 2050’ye kadar tüm Avrupa şehirlerinin izleyebileceği bir yol haritası oluşturma hedefleri yer alıyor.
UP2030’da benimsenen yaklaşım şu öğeleri içeriyor:
- Yeni vizyona yer açmak için geride bırakılması gereken politikaların, kodların ve düzenlemelerin güncellenmesi;
- Eylemleri gerçekleştirecek tüm şehir paydaşların kapasitelerinin inşa edilmesi;
- Seçilen mahallelerde dijital ve fiziksel çözüm modellerinin geliştirilmesi;
- Kolaylaştırıcı yönetişim düzenlemelerini şekillendirerek ve proje portföylerini finansal kaynaklarla eşleştirerek şehir çapında etki elde etmek için ölçeklendirme yapılması
- İklim Nötr ve Akıllı Şehirler Misyonu ile etkileşim kurulması ve Avrupa’daki şehirler arasında en iyi uygulamaların paylaşılması.
UP2030, iklim nötrlüğü ile kent planlaması ve tasarımını bir araç olarak kullanarak kentlerdeki yaşanabilirliği artırmayı amaçlıyor. Proje kapsamındaki yaşanabilirlik ilkesi, kentsel planlama ve tasarım yaklaşımlarını, başta mahalle ölçeğinde olmak üzere çoklu sosyal ve çevresel faydaların sağlanmasıyla ilişkilendirecek. Mahallelerin, şehirlerde sorun çözme, yeniden yatırım ve iklim inovasyonu için belirleyici olması ve buralardan elde edilecek sonuçların şehir geneline uyarlanabilmesi nedeniyle çalışmalar stratejik olarak mahallelere odaklanacak. Ayrıca UP2030, sürdürülebilir davranış değişiklikleri yoluyla yurttaşlara kentlerdeki dönüşümde aktörler olarak yer alabilme fırsatı sunarak gerçek ihtiyaçları ortaya çıkarmayı ve ortak faydaların artırılmasını hedefliyor.
Açılışını Şubat 2023’te Selanik’te yapan projenin Türkiye ayağında düzenlenen İhtiyaç ve Analiz Paydaş Çalıştayı’nda, ODTÜ Mimarlık Fakültesi’nden Doç. Dr. İpek Gürsel Dino, binaların ve ulaşım sistemlerinin karbonsuzlaştırılmasının yanı sıra fotovoltaik sistemlerin İstanbul’a entegre edilmesi konularında konuştu.
Çalıştayda, ayrıca ODTÜ GÜNAM’dan Elşen Aydın tarafından benzer sorunlar yaşayan kentlerdeki vaka çalışmalarının sunulmasının ardından karşılaşılabilecek olası zorluklara yönelik çözüm önerileri tartışıldı.
Projeyle ilgili detaylı bilgi için https://up2030-he.eu/ websitesi ziyaret edilebilir.
