Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı iş birliğiyle düzenlenen 2023 Üniversiteler Arası Enerji Verimliliği (ÜNVER-2) Yarışmasında, Orta Doğu Teknik Üniversitesi ikincilik ödülüne layık görüldü. Üniversiteler arasında bilgi alışverişini artırmayı ve enerji verimliliği konusunda yeni çalışmaları teşvik etmeyi amaçlayan yarışmanın değerlendirmesinde, üniversitelerin 2022 yılı içerisinde enerji verimliliği hususunda yaptıkları uygulamalar dikkate alındı.
Dereceye giren üniversitelerin ödülleri, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından 8 Ocak tarihinde düzenlenen “Türkiye’nin Enerji Verimliliği 2030 Stratejisi ve II. Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı (2024-2030) Lansmanı” etkinliğindeki törende verildi. Törende, ODTÜ’nün ödülünü Rektör Prof. Dr. Verşan Kök aldı.
ODTÜ’ye kazandığı dereceyi getiren unsurların başında, ODTÜ stratejik planının da önemli hedefleri arasında bulunan, kampüsün sürdürülebilir, çevreye duyarlı, yeşil, enerji verimli ve akıllı kampüs ilkeleri doğrultusunda iyileştirilmesi yer aldı. ODTÜ kampüsünde, su, enerji tüketimi ve karbon salınımının azaltılması, enerji ihtiyaçlarının ve verimlilik artırıcı uygulamaların planlanması, israfın azaltılmasına yönelik önlemlerin ve prosedürlerin belirlenmesi, geri dönüşüm programlarının uygulanması ve yerleşke enerji ihtiyacının yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılanması konularında yürütülen şimdiye kadarki bazı çalışmalar ise şöyle:
Enerji Yönetim Biriminin Kurulması
2023 yılı Ocak ayında, Yapı İşleri ve Teknik İşler Daire Başkanlığı altında “Enerji Yönetim Birimi” kuruldu. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından verilen “enerji yöneticisi eğitimi”ni başarı ile tamamlayarak sertifikalarını alan ODTÜ personeli, bu birimde çalışmak üzere üniversite enerji yöneticileri olarak görevlendirildi.
Yerleşke Elektrik Enerjisi Tüketim Verilerinin Bina Bazında Takibinin Sağlanması
Yerleşke binalarında elektrik enerjisi tüketim verilerinin bina bazında elde edilmesi, raporlanması, takibi ve kontrolü için, 2023 yılında ODTÜ genelinde 100 adet binaya elektrikli sayaç ve ölçüm cihazları takıldı.
Kampüs Binalarının Enerji Etütlerinin Yapılması ve ISO 50001 Enerji Yönetim Sisteminin Kurulması
Kampüsteki binaların enerji etütlerinin yapılmasına yönelik çalışmalara 2023 yılı sonunda başlandı. Yapılacak çalışmalar doğrultusunda, kampüs genelindeki yaklaşık 250 binada, enerji tüketen tüm cihazların envanteri çıkarılacak, binaların gerek elektrik, gerekse ısı kayıplarının sebepleri tespit edilecek ve enerji verimliliğini artırmaya yönelik öneri ve projeler geliştirilecek. Ayrıca, kurulması planlanan ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi kapsamında, her bir bina için bir enerji sorumlusu belirlenecek; enerji politikası, hedefleri ve bu hedeflere ulaşmak için süreç ve prosedürler oluşturulacak. Yapılacak çalışmaların, 2024 yılı Kasım ayına kadar tamamlanması öngörülüyor.
Kampüste Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Kullanılması
Kampüs içinde bulunan İsa Demiray, Faika Demiray ve Refika Aksoy Yurtlarına ait binalarda, toplamda 810 kWh gücünde çatı tipi güneş enerji santralleri kurularak Şubat 2023’ten itibaren hizmete alındı. Toplam, KDV hariç 13 milyon 200 bin TL maliyetindeki yatırımla yapılan güneş enerji santrallerinden, 2023 yılı sonuna kadar yaklaşık 1 Milyon kWh (yaklaşık 4 milyon TL tutarında) elektrik enerjisi üretildi.
İç ve Dış Mekanlarda Enerji Verimli Aydınlatma Sistemlerinin Kullanılması
Kampüsteki dış ve iç mekânlarındaki mevcut aydınlatmalar, sistematik olarak LED aydınlatma sistemleriyle değiştiriliyor. LED sistemlerin tercih edilmesinde, düşük güç tüketimi, uzun kullanım ömrü, dayanıklılık ve çevre dostu olmaları öne çıkıyor. ODTÜ Elektrik İşletme Müdürlüğü’nden alınan verilere göre, son üç yılda, yaklaşık 2.000’den fazla eski tip armatür, LED aydınlatma sistemleri ile değiştirildi. Ayrıca, 2022 yılında KDV hariç 2 milyon TL tutarında yatırım yapılarak gerçekleştirilen bir proje kapsamında, Kütüphane Binasındaki toplamda 102,8 kWh enerji tüketen 1.500 adet eski tip armatür, toplamda 37,6 kWh enerji tüketen 1.202 adet LED armatür ile değiştirildi. Bu LED dönüşümü sonucunda yıllık yaklaşık 1 milyon 250 bin TL (%63,5) enerji tasarrufu sağlandı.
Isıtma Sistemleri Üzerinde Yapılan Düzenlemeler ve İyileştirmelerle Doğalgaz Tüketiminin Azaltılması
Merkezi Isıtma Sistemleri ve Lokal Kazanları için oluşturulan bilgisayarlı izleme, kontrol ve otomasyon sisteminin yanı sıra, ısı iletim hat borularında ve armatürlerinde ısı yalıtımı malzemelerinin kullanılması; merkezi sisteme bağlı, bölgesel ısıtma yapılan sistemlerde enerji verimliliği yüksek elemanların kullanılması; ayrıca ısı verimliği düşük ısıtma sistemlerinin düzenli olarak bakımlarının ve yenilenmesinin yapılarak verimli hale getirilmesi sonucunda, kampüsteki doğalgaz tüketiminde önemli miktarda tasarruflar sağlandı. Yapılan bakım ve iyileştirme çalışmaları sonucunda, 2000 yılında Merkezi Isıtma Sistemine bağlı olarak ısıtılan yaklaşık 350 bin metrekare kapalı alan için 12 milyon 5 yüz 89 bin metreküp doğalgaz kullanılmışken, 2023 yılında Merkezi Isıtma Sistemine bağlı 470 bin metrekare kapalı alanın ısıtılması için sadece 7 milyon 6 yüz 60 bin metreküp doğalgaz kullanıldı.
Su Pompaları, Su Depoları, İsale Hatları ve Binaların Su Tesisatlarında Yapılan Düzenlemeler ve İyileştirmelerle Su Tüketiminin Azaltılması
Üniversitedeki su isale hatlarında meydana gelen kayıp ve kaçaklar takip edilerek, bina içi ve dış mekanlardaki su sistemlerinde yapılan iyileştirmeler ile, yerleşkede kullanılan su miktarında 2000’li yıllara göre yaklaşık %30 oranında tasarruf yapıldı. Ayrıca, 2022 yılında Eymir Pompa istasyonuna kurulan otomasyon sistemi ile, pompaların optimum düzeyde çalışmalarının sağlanmasıyla da önemli miktarlarda su ve enerji tasarrufu yapıldı.
Enerji Verimli Ulaşım Sistemleri
2018 yılından itibaren ODTÜ A1 Kapısı-A4 Kapısı arasında toplam 2.530 metre, Batı Yurtları ile A2 ve A7 Kapıları arasında 3.630 metre olmak üzere, toplamda 6.130 metre uzunluğunda bisiklet yolu inşa edildi.
ÜNVER-2’de Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi’nin ardından ikinci olan Orta Doğu Teknik Üniversitesi, “enerji verimliliği ve tasarrufu” alanındaki çalışmalarına aynı sorumlulukla devam edecek.
