Kimya Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Hasan Tarık Baytekin ve ekibi, makinelerin düzgün ve uzun ömürlü çalışabilmesi için önem taşıyan motor yağı oksidasyonunu çevrim içi olarak ölçen bir teknik geliştirdi. Applied Surface Science dergisinde “Online lubricant degradation monitoring using contact charging of polymers/Polimerlerin temas elektriklenmesini kullanarak çevrimiçi yağlayıcı bozunma izleme” başlığıyla yayımlanan çalışma hem çevre kirliliğini azaltan hem de ekonomik bir kontrol tekniği sunuyor.
Motor gibi hareketli parçaları olan makinelerin uzun süre ve efektif çalışabilmesi için, çalışma sırasındaki sürtünme ve aşınmanın önlenmesi amacıyla yağlanmaları gerekir. Ancak kullanım sırasında yağların oksitlenmesi, kimyasal ve fiziksel özelliklerinin değişmesi, yağlama performansının bozulmasına yol açar. Diğer taraftan motor yağı üreticilerinin önerdiği “değişim süresi”, genellikle yağ ürünlerinin ömrünün tahmin edilmesine dayanıyor. Bu tahmini hesaplama, özellikle şehir içi sürüş gibi değişen motor sıcaklıkları ve hızlarında genellikle yanlış olur. Her ne kadar yağların çalışma sırasında değişen çeşitli kimyasal ve fiziksel özelliklerine yönelik farklı analiz yöntemleri geliştirilmiş olsa da yağ durumunun izlenmesi için uygun maliyetli, üretimi kolay, makine tarafından uygulanabilen bir yönteme yönelik ihtiyaç sürüyor.
Yağ kullanıldıkça yağın durumunu izlemenin daha doğru, daha ekonomik ve çevre dostu bir yöntem olacağı ve yağ bozulmasının zamanında tespit edilmesine yönelik, mevcut yöntemlerden daha pratik yeni yöntemlere ihtiyaç olmasından yola çıkan Dr. Baytekin ve ekibi, yağ bozunmasının izlenmesi için basit bir yöntem geliştirdi. Bu yöntemle yapılan analizler, başka analizlere ihtiyaç olmaksızın yağın oksitlenmeye başladığını gösteriyor. Dr. Baytekin ve ekibinin TÜBİTAK destekli araştırması, motor yağlarının oksidasyonunun, yağa temas eden selülozun yaygın sentetik polimerlere dokundurulmasıyla üretilen sürtünme elektriklenmesi sinyallerindeki değişikliklerin takip edilerek izlenebileceğini ortaya koyuyor. Bu yeni çevrimiçi yağ oksidasyonu izleme yöntemi, ekonomik kayıpların önlenmesinin yanı sıra, bir damla atık yağın 100 litre temiz suyu kirletmesi nedeniyle, çevrenin korunmasına yardımcı olma potansiyeli taşıyor.
Makalenin tamamına https://doi.org/10.1016/j.apsusc.2022.152593 bağlantısından erişilebilir.
